Ngô Bảo Châu đoạt giải toán học Fields

Tổng thống Ấn Độ Pratibha Patil trao huy chương Fields - giải thưởng
toán học cao quý nhất thế giới - cho Ngô Bảo Châu lúc 12:55 hôm nay
(giờ Hà Nội). Giáo sư Bảo Châu là nhà toán học đầu tiên của Việt Nam
giành được giải thưởng danh giá này.
Huy chương Fields là một giải thưởng được trao cho tối đa bốn nhà
toán học không quá 40 tuổi tại mỗi kỳ Đại hội Toán học Thế giới của
Hiệp hội toán học quốc tế (IMU). Đại hội này được tổ chức 4 năm một
lần. Nhà toán học Canada John Charles Fields là người sáng lập giải
thưởng.
Lễ khai mạc diễn ra trong buổi sáng nay tại thành phố Hyderabad.
Ngồi trên hàng ghế ngay gần đầu trong hội trường có gia đình giáo sư
Bảo Châu. Mẹ anh, Phó Giáo sư Trần Lưu Vân Hiền tươi tắn trong bộ áo
dài truyền thống Việt Nam. Người cha - Giáo sư Ngô Huy Cẩn - trang
nghiêm trong bộ vest tối màu.

Con đường khoa học của Bảo Châu
Từ một học sinh chuyên toán ở Hà Nội những năm đầy khó khăn, Giáo sư
Ngô Bảo Châu đã trở thành nhà toán học tầm cỡ trong ngành toán thế
giới.

Giáo sư Ngô Bảo Châu. Ảnh: Bùi Tuấn

Ngô Bảo Châu sinh năm 1972 tại Hà Nội. Anh là con duy nhất của Giáo
sư tiến sĩ khoa học Ngô Huy Cẩn của Viện Cơ học và Phó Giáo sư Tiến sĩ
Trần Lưu Vân Hiền, công tác tại Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương.
Anh từng học tại trường Thực nghiệm Giảng Võ, Hà Nội trước khi vào khối
phổ thông chuyên toán của Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, nay là Đại
học Quốc gia Hà Nội.
Mùa hè 1988, Bảo Châu tham dự kỳ
thi Olympic Toán quốc tế tại Australia và giành huy chương vàng. Mùa hè
năm sau anh tiếp tục giành huy chương vàng Olympic Toán quốc tế tại
Đức. Cũng trong năm 1989 Châu sang Pháp để học tại Đại học Paris 6. Anh
bảo vệ luận án tiến sĩ khi mới 25 tuổi tại Đại học Sư phạm Paris - ngôi
trường danh tiếng bậc nhất nước Pháp. Năm 2003, ở tuổi 31, anh hoàn
thành luận án habilitation (học vị khoa học cao nhất ở nhiều nước châu
Âu và Khối Liên Xô cũ) tại Đại học Paris 11. Đầu năm sau anh trở thành
giáo sư của đại học này.

Ngô Bảo Châu cùng mẹ và các con gái. Ảnh do gia đình cung cấp.

Vào năm 1994, Bảo Châu kết hôn
với người bạn gái từ thời phổ thông. Cũng trong năm đó anh và Giáo sư
Gerard Laumon - người thầy của anh - cùng nhận giải thưởng nghiên cứu
hàng năm của Viện Toán học Clay (Mỹ) dành cho những người đạt thành tựu
xuất sắc nhất trong năm nhờ giải quyết một trường hợp đặc biệt của
“chương trình Langlands”. Mỗi năm chỉ có một đến hai người được trao
giải và Châu là người Việt Nam đầu tiên nhận giải thưởng này.
Sau khi nhận giải thưởng Clay, Bảo Châu được Viện Nghiên cứu Khoa
học Cao cấp tại Princeton, Mỹ, mời sang làm giáo sư. Viện này là nơi
quy tụ của nhiều nhà toán học và nhà vật lý hàng đầu thế giới, trong đó
nhiều người từng đoạt giải Nobel và giải Fields.
Năm 2005, ở tuổi 33, Ngô Bảo Châu được đặc cách phong hàm giáo sư
tại Việt Nam. Hiện nay anh là giáo sư trẻ tuổi nhất ở Việt Nam. Một năm
sau đó, anh được mời đọc báo cáo tiểu ban tại Đại hội Toán học thế giới
tại Madrid (Tây Ban Nha). Anh là người Việt Nam thứ ba có vinh dự này.
Trước anh là hai người Việt Nam ở nước ngoài, Giáo sư F. Phạm và Giáo
sư Dương Hồng Phong.
Sau khi chứng minh được “Bổ đề cơ bản”, một giả thuyết then chốt của
Chương trình Langlands, anh được trao Giải thưởng Oberwolfach của Đức,
Giải thưởng của Viện Hàn lâm Pháp (năm 2007). Công trình của anh đã
được tạp chí đại chúng có uy tín Time
Mỹ bình chọn là "một trong 10 phát minh khoa học tiêu biểu của năm
2009". Tháng 6 vừa qua, công trình của anh mang tên “Le lemme
fondamental pour les algèbres de Lie” (Bổ đề cơ bản cho đại số Lie) dày
169 trang đã được chính thức công bố trong tạp chí Publications
Mathématiques de L'IHÉS do nhà xuất bản Springer phát hành.
Dù nghiên cứu và giảng dạy toán ở các trung tâm hàng đầu thế giới,
GS. Ngô Bảo Châu vẫn giành thời gian đáng kể để tham gia giảng dạy và
đào tạo toán học tại Việt Nam. Anh tham gia công tác hướng dẫn nghiên
cứu và giảng dạy chuyên đề cho sinh viên ở Đại học Khoa học Tự nhiên và
Đại học Sư phạm (Đại học Quốc gia Hà Nội).
Giáo sư Ngô Bảo Châu sẽ bắt đầu làm việc tại Khoa Toán của trường Đại học Chicago, Mỹ từ ngày 1/9/2010.
Mới đây, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã chính thức mời Ngô Bảo
Châu về Việt Nam công tác và đóng góp cho chương trình nhằm đưa nước ta
trở thành cường quốc về toán